ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΔΑΣΟΣ ΝΟΣΤΙΜΟΥ

Το Απολιθωμένο Δάσος Νοστίμου που το 1961 ανακάλυψε ομάδα Γερμανών επιστημόνων αποτελείται κυρίως από τροπικά και υποτροπικά φυτά, γεγονός που προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ιστορική εξέλιξη των φυτών του παρελθόντος, όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα.

Το Απολιθωμένο Δάσος βρίσκεται μέσα σε θαλάσσια ιζήματα. Σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Βελιτζέλο το Δάσος βρίσκεται μέσα σε δελταικές προσχώσεις της προϊστορικής θάλασσας τα κύματα της οποίας έβρεχαν την ευρύτερη περιοχή Καστοριάς. Το Απολιθωμένο Δάσος Νοστίμου αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα ευρήματα του ευρωπαϊκού χώρου. Υπάρχει μεγάλος αριθμός κορμών, μήκους 5 έως 10 μέτρων και διαμέτρου 40 έως 80 εκατοστών. Κάτω από ευνοϊκές συνθήκες απολιθώθηκε και η φυτική ύλη έγινε πέτρα, ηλικίας περίπου 15-20 εκατομμυρίων χρόνων.

Είναι σίγουρο ότι θα αποκαλυφθούν και ζωικά απολιθώματα της ίδιας ηλικίας που θα αυξήσουν την επιστημονική σημασία των ανασκαφικών ερευνών.

Η αισιοδοξία της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Αθηνών, επικεφαλής της οποίας είναι ο καθηγητής κ. Βελιτζέλος, έγκειται στο μεγάλο αριθμό απολιθωμένων κορμών που βρίσκονται διάσπαρτοι στην περιοχή, καθώς επίσης και σε αρκετούς άλλους που βρίσκονται στα ιζήματα, οι οποίοι θα πρέπει να αποκαλυφθούν μέσω ειδικών συστηματικών ανασκαφών. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η λίαν καλή διατήρηση των απολιθωμένων κορμών, που δίνει τη δυνατότητα προσδιορισμού των γενών ή των ειδών τους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ειδικό φυλλάδιο του Πολιτιστικού Συλλόγου Νοστίμου Καστοριάς (1996)

Μακεδονία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Δήμιτσα Μ., Αρχαία γεωγραφία της Μακεδονίας συνταχθείσα κατά τας πηγάς και τα βοηθήματα (μέρος Α' σελ. 152-153 και 186-187 και μέρος Β' σελ. 79-93), Αθήνησι 1870 και 1874.

{gallery}images/istoria-politismos/proistoria/apolithomeno_dasos{/gallery}

ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ - ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥΠΟΛΗ

Σύμφωνα με την περιγραφή του Προκόπιου ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έκτισε οχυρότατη πόλη στη χερσόνησο- σε θέση οχυρή από τη φύση της άλλωστε, όπου είχε κτισθεί το αρχαίο Κέλετρο- την οποία ενίσχυσε με ισχυρότατο τείχος.

Το κείμενο του Προκόπιου προκάλεσε πολλές συζητήσεις ανάμεσα στους ερευνητές, κυρίως γύρω από τη θέση της Διοκλητιαν-ούπολης και την ταύτιση της με το αρχαίο Κέλετρο, και λιγότερο γύρω από το όνομα που έδωσε ο Ιουστινιανός στην πόλη που έκτισε.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΚΕΙΜΕΝΑ:

Προκόπιος, <<Περί κτισμάτων>>, IV, , 15-25: <<ο [Ιουστινιανός] οχυρωτάτην πόλιν εδείματο εν τη νήσω>>.

Τμήματα του Ιουστινιάνειου τείχους διασώζονται σήμερα στη βόρεια παραλία, κοντά στο Δημαρχείο της πόλης, στη νότια παραλία, κοντά στο 4^ο Δημοτικό Σχολείο και τη Νομαρχία και στο κέντρο της πόλης στην περιοχή της Ομόνοιας.Για τη μορφή που είχε το τείχος ανάμεσα στα άλλα δες: Β. Δημητριάδη.

Η κεντρική και Δυτική Μακεδονία κατά τον Εβλιγιά Τσελεμπή, Θεσσαλονίκη 1938 και Ν. Μουτσόπουλου, Καστοριά...

Επιστημονική Επετηρίς της Πολυτεχνικής σχολής, Τμήμα αρχιτεκτόνων, τ. 6, Θεσσαλονίκη 1974, σελ. 257-432.

Ορισμένοι ερευνητές θεώρησαν ότι ο Ιουστινιανός έδωσε το όνομά του στην πόλη και την ονόμασε Ιουστινιανούπολη, η οποία αργότερα ονομάστηκε Καστοριά. Άλλοι ταύτισαν την πόλη με την Διοκλητιανούπολη, η οποία κατά την άποψή τους κτίστηκε πάνω στο Κέλετρο.

Όμως η ταύτιση της Διοκλητιανούπολης με το Κέλετρο και την Καστοριά δεν τεκμηριώνεται από τις πηγές. Από την περιγραφή του Προκόπιου ανάγεται ότι η Διοκλητιανούπολη ήταν μια πόλη κοντά στην Καστοριά:

<<λίμνη δε τις εκ γειτόνων τυγχάνει ούσα (της Διοκλητιανουπόλεως), η Καστορία ωνόμασται>>, ερημωμένη από τις επιδρομές των βαρβάρων, σε θέση <<πεδινή και ευέφοδη>> και από την άποψη αυτή ταυτίζεται με την πόλη που ανασκάπτεται στο Αρμενοχώρι, όπως αποδέχονται πλέον σήμερα όλοι οι ερευνητές. Κατά συνέπεια η ιστορία της πόλης ως Κέλετρο- Διοκλητιανούπολη - Ιουστινιανούπολη- Καστοριά δεν τεκμηριώνεται. Αντίθετα, είναι αποδεκτό ότι η Καστοριά κτίστηκε πάνω στο αρχαίο Κέλετρο, πόλη, που καταστράφηκε κατά τις βαρβαρικές επιδρομές του 4^ου και 5^ου μ.Χ. αι. (Ν. Μουτσόπουλος ό.π. (1974). Σε ότι αφορά στο όνομα της πόλης η συνάφεια του κειμένου του Προκόπιου επιτρέπει να ερμηνευθεί ότι το «ως εικός», φράση που προκάλεσε τη διαφωνία, υποδηλώνει ότι ο Ιουστινιανός άφησε στην πόλη το όνομα της λίμνης, δηλαδή Καστοριά.

Η Διοκλητιανούπολη μνημονεύεται από το Συνέκδημο του Ιεροκλέους [αρ. 642], κείμενο που συντάχθηκε κατά τον 6ομ.Χ. αι., ως η 12^η από τις 17 πόλεις της Θεσσαλίας, όπως ονομάζονταν τότε η Μακεδονία και από τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο στο «Περί Θεμάτων»Lbr.ll, 23 ως η 21 πόλη της επαρχίας Μακεδονίας, η οποία ανήκε στο 2^ο Θέμα.

Για τα τείχη της Καστοριάς δες:

Τσαμίση Π., Η Καστοριά και τα μνημεία της σελ 16-18, Μπακάλη Ι., Τουριστικός οδηγός Καστοριάς, Καστοριά 1951, σελ 37-40, Μουτσοπούλου Ν., Η Καστοριά...Επιστημονική επετηρίς... (1974) σελ. 418-432, Β. Δημητριάδη, Η Κεντρική και Δυτική Μακεδονία κατά τονΕ. Τσελεμπή, εκδ. ΕΜΣ Θεσσαλονίκη 1973, σελ. 165, Ορλάνδου Α., Τα βυζαντινά μνημεία της Καστοριάς, Αρχείο βυζαντινών μνημείων Ελλάδος, τ. Δ΄.1938, 4-6

{gallery}images/istoria-politismos/bizantini_periodos/ioustinianos_ioustinianoupoli{/gallery}

ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 15^ου αι. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ. ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ. ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ.

Στις αρχές του 15^ου αι. έφθασαν στην Καστοριά οι πρώτες ομάδες Τούρκων πολεμιστών εποίκων. Οι πρώτες αυτές ομάδες εγκαταστάθηκαν μέσα στην περιτειχισμένη πόλη, αναγκάζοντας τους χριστιανούς να φύγουν νοτιοανατολικά έξω από τα τείχη, (σημερινή περιοχή του Ντολτσό), όπου έκτισαν τις νέες τους κατοικίες. Στην πόλη, εκτός από τους Έλληνες και τους Τούρκους ζούσαν και Εβραίοι, οι οποίοι έφτασαν στην Καστοριά κυνηγημένοι από διάφορα σημεία της Ευρώπης. Οι Εβραίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή γύρω από την Ομόνοια, αμέσως μετά τα ανατολικά τείχη, αγοράζοντας, οικόπεδα από τους Έλληνες.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ -ΚΕΙΜΕΝΑ:

Ο Εβλιγιά Τσελεμπή, τούρκος περιηγητής, ο οποίος επισκέφτηκε την πόλη του 1661, αναφέρει την περιοχή έξω από την πόλη με την ονομασία Βαρόσι= Νέα πόλη. Η λέξη θεωρείται ότι προέρχεται από τα ουγγρικά (Varos) και σημαίνει προάστιο. Την ίδια ονομασία παίρνει αργότερα και μία μικρήσυνοικία έξω από τα τείχη του λαιμού, όπου εγκαταστάθηκαν τουρκόγυφτοι. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για το χρόνο άφιξης των Εβραίων στην Καστοριά. Ο Θ. Φ. Παπακωνσταντίνου και ο Ι. Μπακάλης υποστηρίζουν ότι ήρθαν το 12^ο αι., ο Π. Τσαμίσης το 13^ο και ο Π. Τσολάκης το 15^ο αι. Πάντως, οι Εβραίοι εγκαταστάθηκαν στην οθωμανική αυτοκρατορία με άδεια του κράτους και μάλιστα με εγγυήσεις, και δε θεωρούνταν υπήκοοι, αλλά επισκέπτες. Δες: Απ. Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας (1969) σελ. 132.

Στα μέσα του 15^ου αι. η Καστοριά Kesriye είχε 940 χριστιανικές οικογένειες,22 μουσουλμανικές και 93 εβραϊκές (Μ.Sokolski, Τσολάκης Π. Η οικιστική εξέλιξη της Καστοριάς στη διάρκεια της τουρκοκρατίας, σελ. 11). Οι οικογένεις των τούρκων από την πρώτη αυτή αραιή εγκατάσταση ως το 1924 δεν υπερέβησαν τις 450 συμπεριλαμβανομένων και των 35 οικογενειών των τουρκόγυφτων, που εγκαταστάθηκαν έξω από τον Ισθμό. (Δες: Τσαμίσης Π, Η Καστοριά και τα μνημεία της σελ. 174-175).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΕΞΑΡΧΙΑΣ

Μετά τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, οι ελληνικές περιοχές που έμειναν έξω από τα σύνορα του περιορίστηκαν στις υποσχέσεις των Τούρκων για διοικητικές μεταρρυθμίσεις. Το βουλγαρικό σχίσμα, με τη δημιουργία της βουλγαρικής εξαρχείας (1870) προκάλεσε σοβαρές αναστατώσεις στη Μακεδονία. Οι Βούλγαροι παίρνοντας θάρρος και από τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878) με την οποία διαμορφώνονταν η μεγάλη Βουλγαρία επιδόθηκαν σε έντονους εθνικιστικούς αγώνες.