Οι κάτοικοι της Καστοριάς ήτα οργανωμένοι σε επαγγελματικά σωματεία, τα ισνάφια ή συντεχνίες, στα οποία ανήκαν εργοδότες ιεραρχημένοι σε πρωτομάστορες, τεχνίτες (καλφάδες) και μαθητευόμενους (τσιράκια). Υπήρχαν συντεχνίες, όπως των ραφτάδων, των ψαράδων, των χρυσοχόων, οι οποίες ήταν οργανωμένες στην αρχή σε γειτονιές.

Η παλιότερη και μεγαλύτερη συντεχνία ήταν των γουναράδων. Το εμπόριο βρίσκονταν στα χέρια των Ελλήνων και των Εβραίων. Οι Τούρκοι, εκτός από τους πλούσιους μπέηδες και μερικούς κρατικούς υπαλλήλους, ήταν συνήθως ψαράδες, διατηρούσαν καφενεία, κουρεία ή άλλα μικρομάγαζα.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΚΕΙΜΕΝΑ

Δεν υπάρχουν στατιστικές πληροφορίες που να αναφέρονται στον πληθυσμό της πόλης. Λείπουν άλλωστε οι επίσημες τουρκικές στατιστικές, αλλά και όταν υπάρχουν δίνουν παραποιημένες πληροφορίες, μειώνοντας τον αριθμό των χριστιανών για πολιτικούς λόγους. Στοιχεία πληθυσμιακά δες: Τσολάκης Π., Η οικιστική εξέλιξη της Καστοριάς σελ.11 (χρησιμοποιεί ως πηγή το M. Sokolski), Βακαλόπουλος Κ., Πολιτική, κοινωνική και οικονομική δομή του πασαλικιού Μοναστηρίου, ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ 19, σελ.181. (Κατά το 18^ο αι. ο καζάς της Καστοριάς είχε 21460 Μουσουλμάνους, οικογένειες οι 78 ασχολούνταν με τη γεωργία ή το ψάρεμα, οι 22 με το εμπόριο και οι 700 με τη βιοτεχνία (της γούνας κυρίως) (Κ. Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη 1700-1912. τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 19743-74 σελ.61)

Η παραδοσιακή αγορά (το τσαρσί) βρίσκονταν κατά μήκος της κεντρικής οδού (σημ. οδός Μητροπόλεως) από το Κουρσούμ ή Κουρσουμλί Τζαμί μ΄χρι την Ομόνοια. Ο Ε. Τσελεμπή αναφέρει ότι η αγορά της Καστοριάς είχε 100 καταστήματα (Δημητριάδη σελ 169). Οι προμήθειες σε τρόφιμα γίνονταν από τα μαγαζιά, από τους γυρολόγους που περιφέρονταν στου δρόμους της πόλης και από τα «παζάρια», τα βδομαδιάτικα κυρίως ή τα ετήσια (εμποροπανηγύρεις, όπως διατηρούνται ακόμη στο Άργος Ορεστικό και το Μαυροχώρι) και τις αγορές που λειτουργούσαν κατά τις θρησκευτικές γιορτές. Τις μέρες αυτές οι χωρικοί κατέβαιναν με τα προϊόντα τους από τα χωριά τους και διανυκτέρευαν στα χάνια, τα οποία ήταν συνήθως διώροφα οικήματα με στάβλος για τα ζώα στο ισόγειο και υπνοδωμάτιο στον όροφο. Στις αρχές του 20^ου αι. υπήρχαν 11 χάνια στην Καστοριά [Σιάνου Λ. Καστοριανές εικόνες, εκδ. Μ/Σ συλλόγου Καστοριάς ΄΄Αρμονία΄΄1988, όπου δίνονται και πολλές άλλες πληροφορίες για τη ζωή στην πόλη. Ο Ν. Σχινάς αναφέρει ότι υπήρχαν 15 χάνια στην Καστοριά, τα οποία μπορούσαν να φιλοξενούν πάνω από 2000 άνδρες. [Ν. Σχινά, οδοιπορικαί σημειώσεις Μακεδονίας - Ηπείρου, Αθήνα 1886].

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Τσολάκη Π., Η Οικιστική εξέλιξη της Καστοριάς (1989), Βακαλόπουλου Κ., Πολιτική και κοινωνική δομή....

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ19, Τσαμίση Π., Η Καστοριά και τα μνημεία της, Αθήνα 1949, Αραβαντινού Α., Η Μακεδονία εικονογραφημένη, Αθήνα (1909), Βακαλόπουλου Α., Ιστορία της Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 1969, (του ιδίου) Δυτικομακεδόνες απόδημοι επί τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1980. Για τη γουνοποιία στην Καστοριά δες: Μπαλλή Θ., Οικονομική και κοινωνική διεύρυνση των επιχειρήσεων της γουνοποιίας, εκδ. Κ Ζεμπίνη, 1973 [διδακτορική διατριβή] και Πουλιόπουλου Λ., Ιστορική εξέλιξη της γουνοποιϊας και ο ρόλος της Καστοριάς, εκδ. Καστοριανή Εστία, Καστοριά 1994, Σιάνου Λ. Καστοριανές εικόνες, εκδ. Μ/Σ Συλλόγου «Αρμονία», 198