Το ?’?…ζαν?„ιν?Œ ?šά?ƒ?„?ο
?— ?€?Œλη ?„η?‚ ?šα?ƒ?„ο?ιά?‚, ?ƒ' ?Œλη ?„η διά?κεια ?„η?‚ ?€ολ?…?„ά?α?‡η?‚ ι?ƒ?„ο?ία?‚ ?„η?‚, εκ?„?Œ?‚ α?€?Œ ?„η ?†?…?ƒικ? ο?‡???‰?ƒη ?€ο?… ?„η?‚ ?€?ο?ƒέ?†ε?ε ?€ε?ιμε?„?ικά η λίμνη, ?€ε?ιβαλλ?Œ?„αν α?€?Œ ι?ƒ?‡?…?ά ?„εί?‡η, ?„α ο?€οία ?„η?‚ ?€α?εί?‡αν ε?€ι?€λέον α?ƒ?†άλεια. ?œία ?ƒ?„εν? λ?‰?ίδα γη?‚ ?€?ο?ƒέ?†ε?ε ?„η μοναδικ? εί?ƒοδο α?€?Œ ?„ην ξη?ά. ?‘?€?Œ ?„α ?‡??Œνια ?„ο?… ?™ο?…?ƒ?„ινιανο? ?…?ˆ?Žνον?„αν ?ƒ?„ον λαιμ?Œ ?„η?‚ ?‡ε??ƒον??ƒο?… ι?ƒ?‡?…??Œ?„α?„α ?„εί?‡η, ?„α ο?€οία οικοδομ?θηκαν ?ƒ?„ην α?€?Œ?„ομη ?€λαγιά ενι?ƒ?‡?…μένα με ?ƒ?„??Œγγ?…λο?…?‚ και ?„ε?„?άγ?‰νο?…?‚ ?€??γο?…?‚. ?‘?€?Œ ι?ƒ?‡?…?ά ?„εί?‡η ?€ε?ικλει?Œ?„αν και η β?…ζαν?„ιν? ?€?Œλη ?€άν?‰ ?ƒ?„η ?‡ε??ƒ?Œνη?ƒο.
?Ÿι ?’?…ζαν?„ινοί κα?„οικο??ƒαν και έξ?‰ α?€?Œ ?„ην ?€ε?ι?„ει?‡ι?ƒμένη ?€?Œλη, ?Œ?€ο?… ?…?€???‡αν ?ƒημαν?„ικοί ναοί, μικ?ά και μεγάλα μονα?ƒ?„??ια και νεκ?ο?„α?†εία.
Τα ?™ο?…?ƒ?„ινιάνεια ?„εί?‡η ?„η?‚ ?šα?ƒ?„ο?ιά?‚ ανακαινί?ƒ?„ηκαν ?ƒ?„α με?ƒοβ?…ζαν?„ινά και ?…?ƒ?„ε?οβ?…ζαν?„ινά ?‡??Œνια, ?€?οκειμένο?… να ενι?ƒ?‡?…θεί η ο?‡???‰?ƒη ?„η?‚ ?€?Œλη?‚ και να εξα?ƒ?†αλι?ƒ?„εί η ?ƒ?€ο?…δαία α?€?Œ ?ƒ?„?α?„ηγικ??‚ ά?€ο?ˆη?‚ θέ?ƒη ?„η?‚ ?šα?ƒ?„ο?ιά?‚. Το "δ??ƒβα?„ο" και "ο?‡?…??Œν" ?„η?‚ ?šα?ƒ?„ο?ιά?‚ ?„ονίζο?…ν ?„?Œ?ƒο οι β?…ζαν?„ινοί ?ƒ?…γγ?α?†εί?‚, ?Œ?ƒο και οι ξένοι ?€ε?ιηγη?„έ?‚ ?€ο?… ε?€ι?ƒκέ?†?„ηκαν ?„ην ?€?Œλη.
Σ?„α ?€??Ž?„α ?‡??Œνια ?„η?‚ Το?…?κοκ?α?„ία?‚, οι ε?€εμβά?ƒει?‚ ?ƒ?„α β?…ζαν?„ινά ?„εί?‡η ?„η?‚ ?€?Œλη?‚ ??„αν ελά?‡ι?ƒ?„ε?‚ και α?€ο?ƒκο?€ο??ƒαν κ?…?ί?‰?‚ ?ƒ?„η ?ƒ?…ν?„??η?ƒ? ?„ο?…?‚. Σ?„α ?„έλη ?„ο?… 19ο?… αι?Žνα, κα?„α?„?ƒ?ά?†ηκαν ?„μ?μα?„α ?„ο?… ?„εί?‡ο?…?‚ ?„ο?… λαιμο? ?„η?‚ ?‡ε??ƒον??ƒο?…, για να ανοικοδομηθο?ν κ?„ί?ια ?„η?‚ ?δη ?€α?ακμάζο?…?ƒα?‚ ?„ο?…?κικ??‚ διοίκη?ƒη?‚.

?’?™?’?›?™?Ÿ?“Ρ?‘Φ?™?‘ - Π?‘Ρ?‘Π?Ÿ?œΠ?•Σ
"Π?Œλι?‚ δε ην ?„ι?‚ ε?€ί ?˜ε?ƒ?ƒαλία?‚, ?”ιοκλη?„ιανο??€ολι?‚ ?Œνομα, ε?…δαίμ?‰ν μεν ?„ο ?€αλαι?Œν γεγενημένη, ?€?ο?Š?Œν?„ο?‚ δε ?„ο?… ?‡??Œνο?… βα?βά??‰ν οι ε?€ι?€ε?ƒ?Œν?„?‰ν κα?„αλ?…θεί?ƒα και οικη?„?Œ??‰ν έ?ημο?‚ γεγον?…?Šα ?„?…γ?‡άνει ο??ƒα, η ?šα?ƒ?„ο?ία ?‰ν?Œμα?ƒ?„αι. ?šαι ν??ƒο?‚ κα?„ά μέ?ƒον ?„η?‚ λίμνη?‚ ?„οι?‚ ?δα?ƒιν ?€ε?ιβέβλη?„αι. ?œία δε ει?‚ α?…?„?ν εί?ƒοδο?‚ α?€?Œ ?„η?‚ λίμνη?‚ εν ?ƒ?„εν?Ž λέλει?€?„αι, ο?… ?€λέον ε?‚ ?€έν?„ε και δέκα δι?κο?…?ƒα ?€?Œδα?‚, ?Œ?ο?‚ ?„ε ?„η ν??ƒ?‰ ε?€ανέ?ƒ?„ηκεν ?…?ˆηλ?Œν άγαν, ?μι?ƒ?… μεν ?„η λίμνη καλ?…?€?„?Œμενον, ?„?‰ δε λει?€ομέν?‰ εγκείμενον. ?”ι?Œ δη ο βα?ƒιλε??‚ ο??„ο?‚ ?„ον ?”ιοκλη?„ιανο?…?€?Œλε?‰?‚ ?…?€ε?ιδ?Žν ?‡?Ž?ον ά?„ε ?€ο?… δια?†αν?Ž?‚ ε?…έ?†οδον ?Œ?„να και ?€ε?€ονθ?Œ?„α ?€ολλ?Ž ?€??Œ?„ε?ον ά?€ε? ε???θη, ?€?Œλιν εν ?„η ν??ƒ?‰ ο?‡?…??Œ?„α?„ην εδείμα?„ο, και ?„ο ?Œνομα, ?‰?‚ εικ?Œ?‚, α?†?κε ?„η ?€?Œλει".
(Π?οκο?€ίο?…, Πε?ί ?š?„ι?ƒμά?„?‰ν, IV 3, Lipsiae 1946, ?ƒ. 122)
"... ο ?’??…έννιο?‚ κα?„εί?‡ε ?„ην ?šα?ƒ?„ο?ιά. ?Ÿ α?…?„οκ?ά?„ο?α?‚, α?€ο?†α?ƒι?ƒμένο?‚ να ?„ον δι?Žξει α?€?Œ εκεί ανακα?„αλαμβάνον?„α?‚ ?„ην ?€?Œλη, κάλε?ƒε ?€άλι κον?„ά ?„ο?… ?„ο?…?‚ ?ƒ?„?α?„ι?Ž?„ε?‚ κι α?†ο? ?„ο?…?‚ εξ?Œ?€λι?ƒε με ι?ƒ?‡?…??Œ?„α?„α ?Œ?€λα για ?„ει?‡ομα?‡ία... ?€??ε ?„ην άγο?…?ƒα ?€?ο?‚ ?„ο ?†?ο??ιο. ?™δο? ?€?Ž?‚ είναι η ?„ο?€οθε?ƒία: Υ?€ά??‡ει μια λίμνη, η λεγ?Œμενη ?„η?‚ ?šα?ƒ?„ο?ιά?‚, μέ?ƒα ?ƒ?„ην ο?€οία μ?€αίνει μια ?€?οεξο?‡? ?„η?‚ ?ƒ?„ε?ιά?‚ ?€ο?… διε?…??νε?„αι ?ƒ?„ην άκ?η ?„η?‚ κα?„αλ?γον?„α?‚ ?ƒε ?€ε?„??Žδει?‚ λ?Œ?†ο?…?‚. ?“???‰ α?€?Œ ?„ην ?€?οεξο?‡? είναι οικοδομημένοι ?€??γοι και με?ƒο?€??για εν είδει ?†?ο?…?ίο?…, ?„ο ο?€οίο ονομάζε?„αι ?šα?ƒ?„ο?ιά... Τι?‚ ελε?€?Œλει?‚ και ?„α ?€ε?„?οβ?Œλα μη?‡αν?μα?„α ?„α ?„ο?€οθέ?„η?ƒε έξ?‰ α?€?Œ ?„ο ?„εί?‡ο?‚ κι ά??‡ι?ƒε να μά?‡ε?„αι ν??‡?„α και μέ?α ?Ž?ƒ?€ο?… ?€?οξένη?ƒε ??‰γμέ?‚ ?ƒ?„ον ?€ε?ίβολο ?„ο?… ?„εί?‡ο?…?‚...".
(?†ννα ?šομνην?, ?‘λεξιά?‚, εκδ. ?†γ?α, ?„ομ. ?‘' (?’ιβλία ?‘-?˜), μ?„?†?. ?‘λ?Œη Σιδέ?η, ?‘θ?να 1990, ?ƒελ. 213)
"...?šα?ƒ?„ο?ία?‚ δε και α?…?„??‚ ο?‡?…??‰?„ά?„η?‚ ο??ƒη?‚ διά ?„ο ?€αν?„α?‡?Œθεν ?€ε?ικλ?ζε?ƒθαι ?„η λίμνη...".
(?™?‰άννη?‚ ?šαν?„ακο?…ζην?Œ?‚, εκδ. L. Schopeni (CSHB), ?’?Œννη 1828)
"Το κά?ƒ?„?ο ?„η?‚ είναι ένα ?Œμο??†ο κά?ƒ?„?ο, ?‡?„ι?ƒμένο με ?€ελεκη?„έ?‚ ?€έ?„?ε?‚ ?ƒ?„η δ?…?„ικ? ?€λε?…?ά μια?‚ μεγάλη?‚ λίμνη?‚ με ζ?‰ογ?Œνο νε??Œ, ε?€άν?‰ ?ƒ' έναν α?€?Œκ?ημνο β?ά?‡ο ?Œμοιο με νη?ƒί, με εξάγ?‰νο ?ƒ?‡?μα και ι?ƒ?‡?…??Œ. ?Ÿι ?„οί?‡οι ?„ο?… είναι ?€ολ? ?…?ˆηλοί. Π?ο?‚ ?„α δ?…?„ικά έ?‡ει δ?ο ι?ƒ?‡?…?έ?‚ και δ?…να?„έ?‚ ?ƒιδε?ένιε?‚ ?€?λε?‚...".
(?’. ?”ημη?„?ιάδη?‚, ?— ?šεν?„?ικ? και ?”?…?„ικ? ?œακεδονία κα?„ά ?„ον ?•βλιγιά Τ?ƒελεμ?€?, ?˜ε?ƒ/νίκη 1973, ?ƒελ. 165)